Hoeveel verbruikt jouw computer?

Al naargelang de kracht van je pc, hoe je hem gebruikt en hoe vaak je dat doet, kan het enkele honderden euro’s per jaar kosten om je systeem draaiende te houden. We meten de ecologische voetafdruk van onze pc.
De tijd dat we in een standaard desktopcomputer een voeding van 200 watt aantroffen, ligt al ver achter ons. Tegenwoordig is een voedingselement van ongeveer 400 à 500 watt de standaard, en het is niet uitzonderlijk om in een high-end workstation of spelcomputer een voeding van 850 watt of meer terug te vinden.
Maar wat betekenen deze cijfers? We zullen je meteen geruststellen: een voeding van 850 watt betekent niet dat een computer er voortdurend zoveel watt doorjaagt. Dit getal geeft alleen maar het maximale vermogen aan waarmee de voeding belast kan worden, een vermogen dat bij gewoon gebruik nooit gehaald zal worden. Toch geven zulke cijfers een indicatie over hoeveel energie een computer kan verbruiken. We overlopen de stroomverbruikers van jouw systeem.

Grafische kaart

Een van de grootste verbruikers in je pc is de grafische kaart. Ter illustratie: in onze labs bevindt zich een uiterst zuinig systeempje op basis van een Intel Core i5-8400-processor, met op de processor geïntegreerde graphics, 8 GB werkgeheugen, enkele ventilatoren en een NVMe-SSD (die we aangesloten hebben op de kleine M.2 PCI-e-poort).
Bij weinig belasting trekt deze configuratie – weliswaar zonder monitor – minder dan 150 watt uit het stopcontact. We hoeven dus ook geen voeding met grote capaciteit in ons systeem te stoppen. De Corsair VS350 bijvoorbeeld, zou een ideale voeding zijn met 350 watt aan maximaal vermogen. Hiermee houden we rekening dat we eventueel nog een scherm, muis of toetsenbord aan ons systeem kunnen hangen.
Rusten we hetzelfde systeem uit met een videokaart, bijvoorbeeld de Nvidia GTX 1050, dan mogen we meteen een kleine 100 watt aan zijn verbruik toevoegen. Bij een krachtige GPU zoals de GTX 1080 mag je er zelfs zo’n 300 watt bijrekenen.

Processor

Het processorverbruik is eigenlijk niet goed in kaart te brengen. Een goede maatstaf voor het maximale verbruik is de TDP, wat staat voor ‘Thermal Design Point’ of ‘Thermal Design Power’, afhankelijk van de bron. Die maatstaf geeft aan hoeveel warmte er door het koelsysteem van een processor afgevoerd moet kunnen worden.
Aangezien de warmteontwikkeling haast recht evenredig evolueert met het stroomverbruik, is de TDP ook een maat voor het verbruik. Een Intel Core i7-7700k-processor heeft een (maximaal) TDP van 95 watt. Een iets bescheidenere processor, de Intel Core i5-7400, heeft slechts een TDP van 65 watt. In de praktijk zal het verbruik echter veel lager liggen. Meer dan eender welke andere component past de processor zich aan naar het werkelijk benodigde vermogen.

Andere interne componenten

De processor en grafische kaart zijn de twee grootste slokoppen in een computer. Daarnaast zijn er nog andere componenten die op papier niet veel verbruiken, maar alle kleine beetjes tellen. In een kantoorcomputer die het grootste gedeelte van de dag aanstaat, kan een besparing van enkele watts een hele slok op de borrel schelen.

In een kantoorcomputer die het grootste gedeelte van de dag aanstaat, kan een besparing van enkele watts een hele slok op de borrel schelen.

Om te beginnen: de harde schijf. De Samsung 850 EVO (250 GB), een klassieke SATA-SSD die je aansluit via een klassieke PCIe-poort, verbruikt ongeveer 3,5 watt tijdens het lezen en schrijven. M.2 is de nieuwe, snellere standaard voor SSD’s, maar dat maakt ze niet per se zuiniger. Zo tekent de Samsung 960 EVO (250 GB) een gemiddeld verbruik van 5,3 watt op. Wil je een klassieke HDD toevoegen voor extra opslagruimte, zoals de Seagate Barracuda 1TB, dan mag je daar nog eens 5,3 watt aan verbruik bijrekenen. Een mechanische harde schijf verbruikt bovendien meer in standby-modus.
Om het totaalplaatje te berekenen, moet je ook nog het verbruik van je werkgeheugen, optische schijven, ventilatoren en andere PCI(e)-kaarten toevoegen. Denk maar aan een fancontroller, netwerk- of geluidskaart.

Randapparatuur

Niet enkel de onderdelen in jouw chassis drinken stroom, ook de randapparatuur die je bijvoorbeeld via de usb- of HDMI-poort koppelt, dikken aan bij het energieverbruik. Zo zal je een muis en toetsenbord willen aansluiten op je computer. Het spreekt voor zich dat een gamerskeyboard met allerlei toeters en bellen meer zal verbruiken dan een goedkoop, no-nonsense toetsenbord. Ook andere randapparatuur die je via de usb-poort aansluit verbruiken stroom, zoals een controller of SD-kaartlezer. Gelukkig is hun verbruik beperkt.
De grootste externe gulzigaards zijn monitors, routers en printers. Deze apparaten drinken geen stroom uit je computer, maar komen zelf met een adapter die je inplugt in het stopcontact. Hun verbruik verschilt sterk onderling. Aangezien printers en routers meestal 24 op 7 draaien, trachten fabrikanten hun verbruik zo laag mogelijk te houden, vooral in standby-modus. Bij monitors moet je vooral kijken naar de onderliggende schermtechnologie. Zo zal een TN-paneel minder verbruiken dan een IPS-variant. Hun verbruik is ook sterk afhankelijk van hoe helder je scherm is ingesteld.

Voeding: waarop letten?

Als je het wattage van al deze componenten optelt, dan weet je hoeveel stroom je computer zal drinken. Eens we dit weten, kan je berekenen welke voeding het best past bij je bak. Daarbij moet je letten op vier factoren: zijn efficiëntie, vermogen, kabels en geluidsniveau.
Efficiëntie
Een voeding zet de 230 V-wisselstroom die een stopcontact levert om in gelijkstroom van verschillende voltages, waarmee dan de componenten in een systeem gevoed worden. Een deel van de wisselstroom wordt echter niet omgezet, maar gaat verloren in de vorm van warmte. De verhouding tussen het uitgangsvermogen van een voeding en de hoeveelheid stroom die hiervoor gebruikt wordt, is de efficiëntie. Geen enkele voeding is 100 procent efficiënt. Er zal altijd wel een zeker stroomverlies plaatsvinden.
Een voeding die 300 watt aan de componenten levert en hiervoor 395 watt verbruikt, heeft een efficiëntie van 300 / 395, ofwel 76 procent. Een lagere efficiëntie vertaalt zich naar een hogere systeemtemperatuur en ventilatoren die sneller moeten draaien – en dus ook meer stroom verbruiken – om de behuizing koel te houden.
Om voedingen eerlijk te kunnen vergelijken bestaat er het 80 Plus-certificaat. Hier vind je een lijst met voedingen die meer dan 80 procent efficiënt zijn. Bij een hoger percentage hoort een brons, zilver, gouden, platina of titanium etiket. Hoe efficiënter de voeding, hoe duurder, maar dit betaalt zich meestal ruimschoots terug gedurende de levensduur van de computer. Een voeding met het gouden 80 Plus-logo is bijvoorbeeld bij twintig en honderd procent minstens 88 procent efficiënt. Bij 50 procent belasting loopt dat zelfs op tot 92 procent. Niet toevallig, want de werkelijke belasting van een voeding ligt vaak rond de vijftig procent.
Vermogen
Het vermogen dat je nodig hebt in een voeding kan je manueel berekenen of met behulp van een calculator zoals deze van Cooler Master. Let erop dat het maximale vermogen van je voeding best een stuk hoger ligt dan je geschatte verbruik. Op die manier heb je speling om later een component te vervangen of extra randapparatuur te koppelen.

Een voeding van 850 watt betekent niet dat een computer er voortdurend zoveel watt doorjaagt.

Overige keuzefactoren
Ook de kabels bij de voeding spelen een rol. Bij een standaardvoeding zitten alle aansluitkabels vast aan de voeding zelf, terwijl je bij een modulair apparaat de kabels zelf nog moet koppelen. Dit oogt netter, want zo hangen er geen overbodige kabels in je bak. Ten slotte kan je ook kijken naar het geluidsniveau van de voeding: een duurdere voeding produceert doorgaans minder lawaai.

Meet het energieverbruik

Wil je weten hoeveel stroom je huidige computer verbruikt? Je kan daarvoor een calculator (zoals hierboven) gebruiken, of je gebruikt een tool zoals Joulemeter. Dit programma van Microsoft is al best oud en is geoptimaliseerd voor Windows 7, maar klaart het klusje ook nog voor moderne systemen. Let er wel op dat de applicatie het best werkt met laptops. Op een desktop raadt Microsoft aan om een energiemeter te gebruiken. Joulemeter zal je wel een indicatie geven, maar het resultaat zal hoogstwaarschijnlijk niet accuraat zijn.

CLEVO 6-87-W370S-4271 W370BAT-8 voor Clevo W350ET W350ETQ serie Li-ion 5200mah/76.96Wh 14.8V
MICROSOFT BV-T5E voor Microsoft Lumia 950 RM-1106 RM-1104 RM-110 McLa Li-ion 3000mAh/11.6wh 3.85V
DELL JWPHF R795X voor DELL XPS L401x L501x L701x serie Li-ion 56WH/ 6Cell 11.1V
HP HSTNN-LB60 HSTNN-OB60 voor HP EliteBook 8530p 8530w 8730w Li-ion 4400mah 14.4V
LCAP21B LCAP16B-A LCAP25B 24MA32D E2351T E2290V laptop adapter voor LG EAY62549304 LCAP21A 23EA63V 24EA53T Monitor
BOSE 061384 061385 voor BOSE SOUNDLINK Mini serie Li-ion 2230mAH/17Wh 7.4V