Checklist: Zo kies je een NAS

Met een nas voeg je in feite een omvangrijk opslagstation aan je thuisnetwerk toe waarop je alle documenten en mediabestanden veilig kwijt kunt. Omdat het apparaat draait op een besturingssysteem zijn er daarnaast nog allerlei andere functies mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan camerabewaking, films downloaden en data delen. Wil je zelf een nas kopen? Neem dan de kooptips in dit artikel grondig door.

Tip 01: Waarom een nas?

Een nas (networked attached storage) laat zich het beste omschrijven als een harde schijf voor je thuisnetwerk. Via een netwerkkabel sluit je dit apparaat dan ook aan op een router of switch. Je kunt er (media)bestanden op kwijt en die vanaf pc’s, laptops, smartphones, tablets, mediaspelers, gameconsoles en smart-tv’s opvragen. De meeste nas’en hebben een functie om gegevens extra veilig op te slaan, zodat je de kans op dataverlies tot een minimum beperkt. Veel consumenten kiezen voor zo’n product om hun dierbare foto’s en video’s zorgvuldig te bewaren. Ook mediafanaten doen graag een beroep op dit netwerkapparaat. Er is tenslotte veel opslagcapaciteit beschikbaar en het is handig om ruimtevretende films, series en muziek op een centrale netwerklocatie onder te brengen. Je creëert in feite je eigen cloud waarmee je allerlei gegevens met verschillende (mobiele) apparaten kunt delen. In tegenstelling tot reguliere computers is het energieverbruik zeer laag. Een nas laat je dan ook met een gerust hart 24 uur ingeschakeld, zodat de bestanden altijd en overal paraat staan. Zelfs buiten je thuisnetwerk heb je toegang tot persoonlijke data, bijvoorbeeld vanaf een werk- of vakantieadres. De bediening van een nas regel je door het netwerkadres op te geven in een browser, bijvoorbeeld met een laptop, pc of tablet.

Tip 02: Aantal schijven

In iedere nas passen één of meerdere harde schijven. Verstandig is om een exemplaar te kiezen met ruimte voor minimaal twee opslagstations. Belangrijke data sla je dan min of meer dubbel op, zodat je de gegevens bij een defecte schijf niet kwijtraakt. Zo’n beveiligde opslagmethode heet een raid-opstelling (redundant array of independent disks). Overigens kost deze manier van opslaan wel meer opslagruimte (zie kader). Houd er verder rekening mee dat gerenommeerde nas-fabrikanten als Synology, Netgear en QNAP hun producten zonder ingebouwde schijven verkopen. Die dien je dus zelf aan te schaffen. Controleer dan ook goed in de specificaties welke interne schijven de nas accepteert. Meestal is er ondersteuning voor 2,5inch- en 3,5inch-modellen. Werp voor de zekerheid altijd even een blik op de online compatibiliteitslijst met ondersteunde harddisks van de betreffende fabrikant. De montage is doorgaans eenvoudig, want meestal hoef je de opslagdrager alleen maar in een gleuf te klikken. Bij bepaalde modellen schroef je de schijven vast in een houder. Sommige (web)winkels voegen tegen een meerprijs zelf geschikte opslagdragers toe, zodat je daar geen omkijken naar hebt. Daarnaast bestaan er ook fabrikanten die standaard een eigen schijf meeleveren, zoals Western Digital, Buffalo en Apple. Bedenk goed dat je de schijf van een kant-en-klaar product niet altijd kunt verwisselen.

Raid-configuraties

Er bestaan meerdere raid-opstellingen, waarvan raid1 waarschijnlijk de meest voorkomende is. Hiervoor zijn tenslotte slechts twee opslagdragers vereist. Raid1 kopieert de inhoud van schijf 1 letterlijk naar schijf 2, zodat je bij een defecte schijf geen data verliest. Gebruik je twee exemplaren van 2 TB, dan blijft er dus een netto schijfruimte van 2 TB over (50% capaciteitsverlies). Als je een nas met meer dan twee schijven bezit, kun je als alternatief ook een raid5-opstelling overwegen. Hierbij verdeelt je nas hersteldata efficiënt over meerdere opslagstations, waardoor er vergeleken met raid1 naar verhouding meer netto opslagcapaciteit overblijft (33% capaciteitsverlies bij drie schijven). Gaat er bij raid5 één schijf stuk, dan is er geen sprake van dataverlies.

Tip 03: Usb-poorten

De meeste nas’en hebben meerdere usb-poorten aan boord, zodat je de opslagcapaciteit desgewenst eenvoudig uitbreidt en back-ups wegschrijft. Soms beschikt de nas zelfs over een fysieke knop om rechtstreeks een kopie op het usb-apparaat te bewaren. Verder gebruik je een usb-poort eventueel om een printer met je thuisnetwerk te delen. Producten voor thuisgebruikers hebben aan de voorzijde veelal een gemakkelijk bereikbare usb-poort, terwijl er aan de achterzijde ook nog één of meerdere aansluitingen zijn gehuisvest. Zodra je een usb-stick of externe schijf aansluit, herkent het besturingssysteem van je nas direct de externe opslagdrager. Zo verschijnt binnen het besturingssysteem DiskStation Manager van een Synology-apparaat automatisch een usbshare-map met de inhoud van het usb-opslagstation. Fijn is dat de meeste nas’en bestandssystemen van Windows, macOS en Linux moeiteloos herkennen, zodat je de externe schijf of usb-stick niet eerst hoeft te formatteren. Wens je een vliegensvlugge overdrachtssnelheid, let dan goed op de usb-standaard. Een nas met usb3.0-poorten pompt de bestanden bijvoorbeeld sneller over dan een exemplaar met ‘gedateerde’ usb2.0-aansluitingen. Soms is er ook een eSata-poort om een harde schijf te verbinden.

Tip 04: Hdmi-uitgang

Wie voor mediadoeleinden een nas wil aanschaffen, doet er goed aan om een exemplaar met hdmi-uitgang te overwegen. Hiermee sluit je het apparaat rechtstreeks op een televisie aan. Via een media-applicatie als Kodi of Plex speel je video’s, foto’s en muziek rechtstreeks af zonder dat er een extra mediaspeler aan te pas komt. De meeste fabrikanten van zo’n ‘media-nas’ leveren een afstandsbediening mee, zodat je vanuit je luie stoel door de filmcollectie navigeert. Overigens kun je vaak ook een mobiele app als veredelde afstandsbediening gebruiken. Houd er wel rekening mee dat de meeste nas’en interne componenten via een ingebouwde ventilator koelhouden. Die produceert geluid en wellicht is dat tijdens rustige passages van een spannende film nogal storend. Sommige producten maken om die reden gebruik van passieve koeling zonder ventilator. Verder zijn er ook nas’en in de vorm van een platte mediaspeler verkrijgbaar, zodat ze moeiteloos in een televisiemeubel passen. De QNAP HS-251+ is daarvan een goed voorbeeld.

Tip 05: Systeemprestaties

Hoewel een nas aanmerkelijk minder systeemprestaties verlangt dan een pc of laptop is een beetje rekenkracht geen overbodige luxe. De gebruikersinterface reageert dan net even sneller en apps hebben minder wachttijd nodig. Zeker wanneer meerdere gebruikers tegelijkertijd een beroep doen op een nas, schaf je het beste een exemplaar aan met een krachtige cpu en voldoende werkgeheugen. Dat komt ook nog eens de lees- en schrijfsnelheid van dataverweking ten goede, al is die ook van andere factoren afhankelijk. Een processor met twee rekenkernen in combinatie met 1 GB ram voldoet voor de meeste mensen prima. Producten met lagere waarden zijn weliswaar voordelig in aanschaf, maar de kans op een traag gebruikersmenu is na verloop van tijd reëel. Bij intensief gebruik door meerdere gebruikers kun je een exemplaar met een quadcore-processor en 2, 4 of zelfs 8 GB ram overwegen. Je betaalt daar logischerwijs wel meer geld voor.

Tip 06: Netwerkaansluiting

Vanzelfsprekend beschikt iedere nas over een ethernetpoort, zodat je het apparaat rechtstreeks op een switch of router kunt aansluiten. Recente producten hebben veelal gigabit-ethernet, waardoor er snel datatransport mogelijk is. Voorwaarde is wel dat je volledige thuisnetwerk hierop is ingericht. Verder zijn er nog altijd veel (web)winkels die nas’en met een 100Mbit-netwerkpoort aanbieden. Die ondersteunen een lagere overdrachtssnelheid, al is die voor de meeste mensen nog altijd ruim voldoende. Veel duurdere modellen bevatten zelfs twee ethernetpoorten, waardoor er bij correct gebruik een hogere overdrachtssnelheid haalbaar is (link aggregation). Met name in drukke bedrijfsomgevingen is dat een interessante optie, maar voor thuisgebruik heb je aan één netwerkaansluiting genoeg. Vanwege het storingsgevoelige karakter van een wifi-verbinding geniet een bekabelde netwerkverbinding altijd de voorkeur. Er zijn dan ook nauwelijks producten met een draadloze netwerkadapter verkrijgbaar, al bestaan er enkele uitzonderingen.

Tip 07: Besturingssysteem

Ieder nas-merk heeft zijn eigen besturingssysteem. Dat is eigenlijk altijd een variant van Linux, die je via een webinterface kunt bereiken. Handig, want voor de bediening van het netwerkstation ben je dus niet afhankelijk van Windows of macOS. Open simpelweg op een willekeurig apparaat een browser en typ het netwerkadres van de nas. Via de gebruikersnaam en het wachtwoord log je vervolgens in. Hier geef je onder meer aan welke raid-configuratie je wenst en welke gezinsleden er toegang tot het apparaat hebben. Afhankelijk van het besturingssysteem staan er allerlei apps voor je klaar. Denk bijvoorbeeld aan een mediaserver om films aan smart-tv’s beschikbaar te stellen en surveillancesoftware om beelden van bewakingscamera’s op te slaan. Benieuwd naar alle mogelijkheden? Je probeert vrijblijvend een live-demo uit, zodat je verschillende besturingssystemen kunt uitproberen. Voor Synology DiskStation Manager surf je hiernaartoe, terwijl QNAP QTS bereikbaar is hier. Klik respectievelijk op Probeer het nu gratis en Try it Now om de gebruikersomgeving te openen. Ook merken als Netgear en Thecus bieden een live-demo aan.

Alternatieve apps

Bekende nas-fabrikanten als Synology en QNAP bieden eigen apps aan waarmee je het apparaat eenvoudig uitbreidt. Daarnaast bestaan er ook applicaties die externe ontwikkelaars beschikbaar stellen. Zo gebruik je het downloadprogramma SABnzbd bijvoorbeeld probleemloos vanaf een geschikte nas. Houd er wel rekening mee dat je deze uitbreidingen handmatig moet downloaden. Alternatieve toepassingen zijn niet getest en brengen daarom een zeker risico met zich mee. Voor Synology-apparaten is SynoCommunity een interessante pakketbron.

Tip 08: Mobiele functies

Misschien wens je ook op je smartphone en tablet toegang tot je bestanden. Nagenoeg alle nas-fabrikanten bieden één of meerdere apps aan, zodat je altijd en overal bij je data kunt komen. Zo installeer je voor een Synology-machine bijvoorbeeld DS Cloud. Hiermee bepaal je zelf welke mappen van de nas je met een smartphone of tablet wilt synchroniseren, zodat je ook offline toegang tot de bestanden hebt. Je kunt als alternatief ook DS File uitproberen, waarmee je via internet de gewenste bestanden bereikt. Synology biedt verder nog aparte apps aan om onder andere muziek te streamen, camerabeelden te monitoren, foto’s te ordenen en video’s af te spelen. Concurrent QNAP heeft vergelijkbare mobiele apps in beheer. Synology en QNAP spannen overigens wel de kroon, want merken als Western Digital, Buffalo en Netgear bieden aanmerkelijk minder mobiele applicaties aan. Vooral als bezitter van een iPhone, iPad of Android-toestel is er zeer veel mogelijk. Zoek in de App Store of Play Store op de merknaam van je nas om geschikte toepassingen te vinden. Na de installatie typ je de netwerknaam en inloggegevens om toegang te krijgen.

Tip 09: Aan/uit-schakelaar

Het klinkt als iets vanzelfsprekends, maar lang niet iedere nas heeft een fysieke aan/uit-schakelaar. Wil je het apparaat tijdelijk aan- of uitzetten, dan regel je dat binnen de webinterface. Hiervoor moet je dus wél eerst met een apparaat op de nas inloggen. Veruit de meeste Synology- en QNAP-producten hebben aan de voorzijde een aan/uit-knop, zodat je de nas rechtstreeks in- of uitschakelt. Eerst op de webinterface inloggen is in dat geval niet nodig. Na het opstartproces zie je aan de hand van de indicatielampjes of alle schijven en de ethernetverbinding gereed zijn voor gebruik.

Kooptips

Wie zich verdiept in een nieuwe nas komt ongetwijfeld bekende namen als Synology, QNAP en Western Digital tegen. We stellen van de genoemde fabrikanten drie interessante producten aan je voor.

Synology DS218+

Prijs: € 328,90 (excl. schijven)
Dit instapmodel van Synology biedt ruimte aan twee 2,5inch- of 3,5inch-schijven, zodat je data via een raid-configuratie gespiegeld kunt opslaan. Via drie usb3.0-poorten sluit je optioneel usb-sticks of externe schijven aan voor nog meer opslagcapaciteit. Onder de motorkap is een Intel Celeron-processor samen met 2 GB ram verantwoordelijk voor de rekenprestaties. Het werkgeheugen breid je eventueel uit naar 6 GB. Synology schotelt zijn gebruikers met DiskStation Manager een zeer laagdrempelig besturingssysteem voor met toegang tot het zogeheten Package Center. Hiermee installeer je handige apps als Media Server en Surveillance Station.

QNAP TS-251+

Prijs: € 335,- (excl. schijven)
De QNAP TS-251+ is al enige tijd verkrijgbaar, maar nog altijd bieden veel (web)winkels dit interessante product aan. Er passen twee 2,5inch- en 3,5inch-schijven in de behuizing. Een Intel Celeron-processor is verantwoordelijk voor de rekenkracht. Het standaardmodel heeft 2 GB ram aan boord, maar tegen een meerprijs kun je kiezen voor 8 GB werkgeheugen. Verder staan er twee usb2.0- en evenzoveel usb3.0-poorten paraat voor het aansluiten van externe opslagdragers. Opvallend is dat de Taiwanese fabrikant een afstandsbediening meelevert. Dat is niet zonder reden, want via een hdmi-uitgang verbind je deze nas rechtstreeks met een televisie. Zo speel je dus direct foto’s, video’s en muziek af.

WD My Cloud Home (Duo)

Prijs: vanaf € 149,-
Geen zin om zelf passende schijven voor je nas te zoeken? Western Digital verzorgt kant-en-klare producten die meteen gereed zijn voor gebruik. Onder de noemer My Cloud Home (Duo) kies je een nas met de gewenste opslagcapaciteit. Je hebt keuze tussen minimaal 2 TB en maximaal 20 TB opslag. Ga je voor een model met 4 TB opslagcapaciteit of hoger, dan kun je ook een exemplaar met twee interne 3,5inch-schijven overwegen. Voordeel hiervan is dat je de bestanden dubbel opslaat, zodat er minder kans is op dataverlies. In het geval van twee schijven is de behuizing wel iets forser. Voor de rekentaken zijn een quadcore-processor en 1 GB ram verantwoordelijk. Naast gigabit-ethernet heeft de My Cloud Home (Duo) ook nog een usb3.0-poort aan boord. De Duo-versie bevat twee usb-aansluitingen.

PA-1650-78 ADP-65GD B laptop adapter voor Asus X551 X551M X551CA X551MA X551MA-DS21Q
A12-120P1A laptop adapter voor Chicony Hasee K560 K590S i7
DELL 4GVGH voor DELL XPS 15 9550 4GVGH 1P6KD Li-ion 84Wh 11.4V
DELL 90V7W voor Dell XPS 13 5K9CP DIN02 JD25G Li-ion 56wh 7.6V
CLEVO 6-87-W370S-4271 W370BAT-8  voor Clevo W350ET W350ETQ serie Li-ion 5200mah/76.96Wh 14.8V
DELL 4GVGH  voor DELL XPS 15 9550 4GVGH 1P6KD Li-ion 84Wh 11.4V
DELL FRR0G K4CP5  voor DELL Latitude E6320 serie(All) Li-ion 5200mah 11.1v

Zo krijg je gedeelde mappen in Windows 10 weer terug

Heb je onlangs Windows 10 opnieuw geïnstalleerd? Dan heb je misschien gemerkt dat je in sommige gevallen geen toegang meer kunt krijgen tot gedeelde mappen. Als je NAS namelijk gebruik maakt van het SMB 1.0-protocol, dan is de toegang vanaf Windows 10 geblokkeerd. Maar via dit trucje schakel je SMB/CIFS weer in.
Het SMB-protocol (Server Message Block) of CIFS (Common Internet File System) is bedoeld om toegang te krijgen tot externe apparaten die al dan niet tot je thuisnetwerk behoren. In Windows 10 kon je altijd eenvoudig een verbinding maken met je NAS door slechts het intypen van de naam van je NAS, voorgelopen door twee back-slashes, bijvoorbeeld \\MEDIABESTANDEN.

Uitgeschakeld na schone installatie

Heb je Windows 10 onlangs opnieuw geïnstalleerd, dan is het je misschien opgevallen dat je geen toegang meer kunt krijgen tot bijvoorbeeld je NAS of andere gedeelde mappen van andere computers op je netwerk. Sinds de 1709-update is de SMB/CIFS-functie uitgeschakeld, maar alleen als je Windows 10 opnieuw hebt geïnstalleerd; bij een zogeheten in place-update wordt deze functie niet aangeraakt en heb je waarschijnlijk geen problemen om verbinding te maken met gedeelde mappen.

Inschakelen van SMB/CIFS

Gelukkig is het inschakelen van de SMB 1.0/CIFS eenvoudig, want het is niet zo dat die functie is verdwenen. Instellen doe je als volgt: open het Configuratieschermen kies voor Programma's en Onderdelen . Vervolgens klik je aan de linkerkant op Windows-onderdelen in- of uitschakelen.
Er verschijnt nu een lijst met Windows-opties die je aan- of uit kunt zetten. Scroll in de lijst naar beneden tot je een optie Ondersteuning voor SMB 1.0/CIFS voor het delen van bestanden tegenkomt.
Vervolgens zet je het 'hoofdvinkje' aan, zodat ook de onderliggende vinkjes worden ingeschakeld.

ALCATEL TLp025G2 voor ALCATEL OT- 9001A OT- 9001X OT-8050D OT-9003A OT-9003X Li-ion 2580MAH/9.8Wh 3.8V/4.35V
DELL C4K9V voor DELL XPS 12 -L221x 9Q33 13 9333 Li-ion 55WH 7.4V
A13-045N2A KP.0450H.001 laptop adapter voor Acer Aspire Switch 11 12 V,Acer Chromebook 11
ALCATEL TLP025DC  voor Alcatel One Touch Pixi 4 8050D 9001D Li-ion 2580MAH/9.8Wh 3.8V/4.35V
SAMSUNG AA-PB2NC6B AA-PB2NC6B/E   voor SAMSUNG NP, P50, P60, R45, R60, R65, X60, X65 serie Li-ion 5200mah 11.10V
ACER AP13J4K   voor Acer Chromebook C720 C720P C740 Li-ion 3920mAh/45Wh 11.4V

Gedeelde mappen op je NAS in Mac OS gebruiken

Als je een NAS hebt staan in huis, wil je natuurlijk gedeelde mappen van dat apparaat gebruiken om gegevens van te lezen of op te bewaren. Met een beetje planning gaat dat wel heel makkelijk.
Een NAS is in z'n simpelste vorm een harde schijf met netwerkaansluiting. Meer uitgebreide exemplaren voegen veel meer functionaliteit toe. Onder de streep hebben ze allemaal één ding gemeen: je kunt er gedeelde mappen vanaf elke (ingelogde) pc of Mac op je netwerk mee benaderen. Mac OS koppelt eerder gebruikte netwerkshares niet automatisch bij elke start, wat betekent dat je telkens opnieuw naam en wachtwoord voor zo'n gedeelde map in zou moeten voeren. Gelukkig kan dat ook een stuk makkelijker. Namelijk door Mac OS te vertellen dat bepaalde shares wél direct na het inloggen gekoppeld dienen te worden. Start daarvoor Systeemvoorkeuren (via het Dock of het Apple-menu linksboven in beeld). Klik dan op Gebruikers en groepen. Klik op je account en dan op Inloggen op het paneel rechts. Start nu Finder en koppel de netwerkshare. Dat kan in Finder door in de kolom links onder Gedeeld op de gewenste NAS te klikken. Klik vervolgens rechts op Verbind als en voer gebruikersnaam en wachtwoord zoals ingesteld op de NAS in. Dubbelklik op een share (gedeelde map) en je ziet een alias op het bureaublad naar deze map verschijnen.

Automatisch bij het opstarten

Nu keren we weer terug naar het al geopende Gebruikers en groepen-venster, onderdeel van Systeemvoorkeuren. Je ziet daar aan de rechterkant een lijstje onder de tekst Deze onderdelen worden automatisch geopend als je inlogt. Mogelijk staat hier of daar al wat vermeld, maar de lijst kan ook nog maagdelijk leeg zijn. Sleep simpelweg de net op het bureaublad verschenen map naar de lijst en laat hem daar los. Op die manier kan je meerdere gedeelde NAS-mappen toevoegen. Als je klaar bent, sluit je het venster Gebruikers en groepen. Vanaf nu worden de toegevoegde shares automatisch na het inloggen op je Mac gekoppeld. En zijn daarmee direct beschikbaar in Finder.

Wáár is die map?

Voor een nieuweling in de wereld van Mac OS kan het even zoeken zijn naar de map in een willekeurig Opslaan als-venster van een programma. Naast een lijstje met favorieten is daar immers verder niks te zien. Om alle beschikbare mappen te tonen klik je in het venster Opslaan als - ongeacht vanuit welk programma je iets wilt bewaren - op het naar beneden gerichte 'pijltje' achter de bestandsnaam. Je ziet nu alle opslaglocaties, inclusief je NAS-mappen.
LENOVO L14M2P21 voor Lenovo S41-70 S41-70AM Li-ion 3900mAh(30Wh) 7.4V
DELL T54FJ voor Dell Latitude E6420 E6520 Li-ion 60WH 11.1V
ADS-40FSG-19 laptop adapter voor LG E1948S E2242C E2249 E1948 PC
BOSE 404600 voor Bose SOUNDLINK I II III Li-ion 2300mah 11.1V/12.4v
ACDP-100D01 laptop adapter voor Sony Vaio PCGA AC19V4 ACDP-100D01
HP KI04 voor HP Pavilion 14/15/17-AB000 HSTNN-LB6S/DB6T 800049-001 Li-ion 2600mAh 14.8V

Nas-schijf stuk of vol? Zo vervang je hem

Nieuwe schijven in je nas plaatsen doe je op twee momenten, als alle schijven vol zijn of als een schijf defect is. In beide gevallen moet je beseffen dat een harde schijf in een nas onderdeel is van een complex opslagsysteem. Zomaar een schijf eruit halen en een andere erin, is geen goed idee. Het vervangen van schijven in een nas doe je namelijk volgens bepaalde regels. Maar met de juiste kennis en informatie kun je een schijf in je nas zo vervangen.
Een nas is gemaakt om ergens in huis, stil zijn werk te doen. Meer dan elektriciteit en een netwerkkabel is niet nodig. En verder hoef je alleen periodiek een update te installeren of wil je misschien zelf een nieuwe package installeren. Er zijn twee gevallen waarin de nas wél meer aandacht nodig heeft en dat is als de opslag vol raakt of als de opslag defect is. Beide zijn situaties waarin je meteen aan de slag moet om de schijven te vervangen. Een klusje waar niemand echt naar uitkijkt, al was het maar omdat het geld kost en er altijd het risico is op gegevensverlies. En dat laatste wil nou net niemand meemaken. In dit artikel laten we je diverse dingen zien die je moet doen om je nas in te stellen, we gaan hierbij uit van de menustructuren van Synology en QNAP, die veel op elkaar lijken. Andere nas-fabrikanten bieden uiteraard vergelijkbare opties, maar die kunnen net anders heten.

01 Signalen ontvangen

Doordat een nas meestal buiten het zicht staat, blijven signalen dat er problemen zijn met de opslag vaak lang onopgemerkt. Snelheid is echter belangrijk, want hoe eerder je het probleem oplost hoe groter de kans dat je geen gegevens verliest. Een nas heeft maar een beperkt aantal middelen om jouw aandacht te vragen. De eerst is door een waarschuwing te sturen via e-mail of sms, maar dit werkt alleen wanneer het eerder en correct geconfigureerd is. En dat is vaak niet het geval. Wat wel altijd werkt zijn geluid- en lichtsignalen. Heeft de nas echt aandacht nodig, dan laat het allereerst elke paar seconden een duidelijk geluidsignaal horen en ook laat het de HDD-led oranje of rood te knipperen. Zie of hoor je deze waarschuwingen, kom dan direct in actie.

02 Eerst analyse

Log allereerst in op de webinterface van de nas. Mogelijk krijg je direct al een melding te zien over de problemen, mogelijk moet je eerst het onderdeel Meldingen of Logboeken openen. Kijk naar de Fouten en Waarschuwingen met betrekking tot de opslag. Open daarna de Opslagmanager of het Opslagbeheeren kijk naar de specifieke informatie over de configuratie van de opslag. Hierbij geldt: ‘alleen kijken en niets aanpassen’, want zeker als het gaat om een defecte schijf, kan elke wijziging het systeem verder in problemen brengen. Check ook de S.M.A.R.T.-status van de individuele schijven. S.M.A.R.T. is een systeem dat de vele tellers van een harde schijf uitleest en beoordeelt of een harde schijf nog wel gezond is. Vaak ziet S.M.A.R.T. al problemen aankomen voordat de opslag er echt door geraakt wordt. Dan ben je mooi op tijd om in te grijpen. Mocht de nas al wel in problemen zijn, via Configuratiescherm / Algemeen kun je het geluidssignaal uitschakelen.

03 Wat je niet moet doen

Minstens zo belangrijk als wat je wél moet doen op het moment dat er problemen zijn met een nas, is wat je juist níet moet doen. Om de gegevens op de nas te beschermen, moet je de activiteit van de nas zo veel mogelijk beperken. De kans is groot dat je wanneer je na langere tijd weer inlogt op de nas, een firmware-update wordt voorgesteld: niet doen! Updaten van packages: niet doen! Nieuwe packages installeren: niet doen! Alles wat geen bijdrage levert aan het vervangen van de schijven of het herstel van de opslag, moet wachten. Eerst moet de nas weer stabiel zijn.

04 Wat staat erop?

Voordat je verder gaat, is het belangrijk te weten of er bestanden op de nas staan die je niet wilt kwijtraken en die nergens anders staan? Zo ja, dan moet je er dus echt alles aan doen om gegevensverlies te voorkomen. Is de opslagruimte wel gezond, maar gewoon te vol, dan kun je eerst proberen overbodige bestanden te verwijderen. Misschien is na een goede opschoonactie de hele schijfupgrade niet meer nodig of kan het een paar maanden worden uitgesteld. Maar als de opslag door een defecte schijf in gevaar is, moet je vooral níet gaan opschonen, omdat elke schrijfbeweging voor de defecte harde schijf het echte einde kan betekenen. Start daarom de File Station en loop eens door de mappen en bestanden op de nas. Wat staat er en hoe belangrijk is het. Als de nas nog wel gezond is, kun je ook de nas de opslag laten inventariseren via de Opslag-analyser of een soortgelijke functie zoals Systeembronnen / Opslagbron / Opslagruimte bij QNAP.

05 Is er een back-up?

We raden aan éérst een back-up te maken van de gegevens op de nas (zie ook kader ‘De nas back-uppen?’), voordat je met de nas-schijven aan de slag te gaat. Dit geldt zeker wanneer de nas unieke informatie bevat, bestanden die je nergens anders meer hebt. Is de nas gezond, maar alleen de opslag vol, dan is het maken van een back-up zeker raadzaam. Is de opslag in de nas defect of nadert een schijf volgens de S.M.A.R.T.-informatie zijn einde, dan is het maken van een back-up een afweging tegen het risico dat het uitvoeren van een back-up de nas nog instabieler maakt. Gelukkig zijn er steeds meer mogelijkheden om een nas te back-uppen, bijvoorbeeld naar een externe schijf of een Tandberg Data RDX QuikStor, maar ook de cloud. Sommige van deze back-upfuncties werken direct vanuit het besturingssysteem, voor andere moet je een extra package installeren. Had je zo’n package op het moment van de problemen nog niet geïnstalleerd, dan is het niet verstandig dat alsnog te doen als de opslag corrupt of defect is.

De nas back-uppen?

De beste maatregel tegen gegevensverlies is ook bij een nas het hebben van een back-up. Een back-up van een nas klinkt voor sommige mensen onlogisch omdat zij de nas zelfs als back-up zien. Maar dat is het juist níet! Bij back-ups geldt de 3-2-1-regel: 3 back-ups, op 2 fysiek verschillende media, waarvan 1 buitenshuis. Staan de back-ups van alle pc’s en andere apparaten alleen op de nas, dan voldoe je niet aan regel twee en drie van een goede back-up. Door de nas ook te back-uppen los je dat op, de gegevens komen dan op een tweede apparaat dat ook nog eens buitenshuis bewaard kan worden.

06 Hoeveel opslagruimte

Hoewel we nog niet zover zijn om schijven te wisselen, is het wel noodzakelijk te weten hoeveel gegevens er op de nas staan. De regel is dat de nieuwe schijf (of schijven) van de nas minimaal dezelfde opslagcapaciteit moeten opleveren als er nu is. Kleiner kan niet, en evenveel opslag alleen in geval van een defecte schijf, al kun je ook dan met een grotere schijf prima uit de voeten. Als je wilt weten hoeveel opslagruimte er nu is en wordt gebruikt, kijk dan in het onderdeel Opslagbeheer of Opslagmanager, of gebruik de Synology Opslag-analyser of bij QNAP Systeembronnen / Opslagbron / Opslagruimte voor meer inzicht. Om te zien welke schijven er in de nas zitten, kijk je bij Opslagbeheer / HDD/SSD of Opslag en opslagmomenten / Opslag / Schijven.

07 Gegevensbescherming

Het volgende om uit te zoeken is de inrichting van de opslagruimte op de nas en of daarbij is gekozen voor extra bescherming van de bestanden op de nas tegen hardware-falen zoals een defecte harde schijf. Bij het configureren van de opslagruimte op een nas zijn er drie opties: jbod, raid0 en raid1 én hoger. Bij jbod en raid0 is er geen extra bescherming tegen hardware-falen. Gaat een schijf stuk, dan is de héle opslagcapaciteit verloren en daarmee alle bestanden. Bij jbod en raid0 kun je dus niet zomaar een schijf vervangen door een andere. Dat kan min of meer wel bij raid1, raid5, raid6 en raid10. Dit zijn allemaal raid-varianten waarbij de gegevens zo op de schijven zijn opgeslagen dat wanneer één van de schijven stuk gaat, je geen gegevens verliest. Maar dat geldt dus alleen voor raid1, raid5, raid6 en raid10. Heb je gegevensbescherming, dan maakt dat het straks mogelijk schijven één voor één te vervangen door nieuwe of grotere. Zonder gegevensbescherming is die optie er niet.

Automatische raid

Met raid kun je de gegevens op een nas beschermen tegen het falen van één of meer harde schijven. Daarvoor moet je de juiste raid-variant kiezen en dat is niet altijd even makkelijk. Een aantal nas-fabrikanten biedt daarom een ‘slimme’ raid-mogelijkheid waarbij de nas op basis van de aanwezige schijven zelf bepaalt wat de beste raid is én waarbij het ook mogelijk is schijven van verschillende grootte te gebruiken. Bij Synology heet dit SHR (Synology Hybrid Raid), bij Netgear X-RAID. Dit werkt prima, maar bij een defecte schijf heb je gevoelsmatig minder zekerheid welke raid door de nas is gekozen en wat jij dus moet doen om de schijf te vervangen. Heb je na de eerste configuratie nog geen schijven vervangen dan kun je er bijna vanuit gaan dat bij twee schijven voor raid1 is gekozen en bij vier schijven en meer voor raid5. Moet je het raid-systeem herstellen, log dan in op de webinterface van de nas en controleer de raid-indeling bij Opslagbeheer of Opslagmanager en volg de aanwijzingen van de nas om het systeem te herstellen.

08 Schijf verwijderen

Om de opslagcapaciteit uit te breiden of te herstellen in geval van een defecte schijf, zullen een of meer schijven verwijderd moeten worden. Belangrijk hierbij is of de nas, ‘hot-swappable’ is of niet. Dit kun je nakijken in de specificaties van de nas. Is de nas hot-swappable, dan hoef je de nas niet uit te schakelen om de defecte schijf eruit te halen en de nieuwe schijf te plaatsen. Is de nas niet hot-swappable, dan moet je eerst inloggen op de webinterface en via het menu de nas netjes uitschakelen. Is de nas helemaal uitgeschakeld, verwijder dan de defecte schijf, plaats de nieuwe en start de nas weer op.

09 Raid0 en jbod ‘uitbreiden’

Wil je de opslag uitbreiden en is er een jbod- of raid0-indeling gebruikt, dan moeten de schijven vervangen worden door nieuwe met meer opslagcapaciteit. Zodra je de eerste schijf eruit haalt, zal de nas de totale opslagcapaciteit kwijtraken en de toegang tot alle bestanden. Zodra de nieuwe schijven zijn geplaatst, is het zaak de opslagcapaciteit opnieuw in te richten en dit keer liever met een indeling die wel extra gegevensbescherming biedt. Je kunt dit wanneer de nas hot-swappable is doen terwijl de nas is ingeschakeld, maar omdat toch de hele opslag niet toegankelijk is, kun je net zo goed de nas eerst uitschakelen. Nummer elke schijf die je uit de nas haalt corresponderend met de positie die de schijf in de oude configuratie innam.

10 Raid1 en hoger uitbreiden

Is de nas ingericht met raid1 of hoger, dan is er dus gegevensbescherming. Dit werkt in je voordeel. Je kunt telkens één schijf vervangen door een nieuwe en daarna de nas de opslagcapaciteit laten herstellen. Begin met de schijf met de kleinste opslagcapaciteit of indien de schijven allemaal dezelfde capaciteit hebben, gewoon de eerste in de nas. Nadat de nieuwe schijf is geplaatst, start je de herstelprocedure van het opslagvolume. Klik op Beheren / Herstellen en volg de stappen van de wizard. De nas zal de schijf leegmaken en daarna het raid-systeem herstellen. Dit laatste kan uren duren en soms wel meer dan een dag. Laat de nas rustig zijn werk doen en wacht geduldig tot de herstelactie is afgerond. Daarna verwissel je pas de volgende schijf, opnieuw de dan kleinste of de volgende in de nas indien ze allemaal gelijk zijn. Pas als alle schijven zijn vervangen én de raid opnieuw is hersteld, kun je de volledige nieuwe opslagcapaciteit benutten.

11 Defecte schijf bij raid0 en jbod

Wil je niet de opslagcapaciteit uitbreiden, maar is er een schijf defect, dan is de remedie bij raid0 en jbod heel eenvoudig: uithuilen en opnieuw beginnen. Raid0 en jbod bieden géén gegevensbescherming, dus zodra een schijf echt stuk is, is alle opslag verloren. De procedure is daarmee dezelfde als voor het uitbreiden, alleen kun je nu volstaan met het vervangen van alleen de defecte schijf. Waren de schijven ongeveer gelijktijdig gekocht, houd dan rekening met de mogelijkheid dat ook een volgende schijf spoedig de geest kan geven. Alle schijven vervangen kan dan de verstandigere optie zijn.

12 Defecte schijf bij raid1 en hoger

De werkwijze bij een defecte schijf in geval van een raid1 of hoger, is gelijk aan die bij het uitbreiden van de opslag. Alleen vervang je nu niet de kleinste schijf, maar de defecte schijf en kun je volstaan met een schijf van gelijke opslagcapaciteit. Is de schijf geplaatst, dan moet je ook nu de herstelprocedure starten via Beheren / Herstellen en moet elke verdere actie wachten tot het volume is hersteld.

Bekijken via Windows

Schijven in een nas worden veelal geformatteerd met een ext3, ext4, xfs of btrfs of nog andere indeling. De nas (Linux) kan daar prima mee overweg, een Windows-computer niet. De schijven uit de nas halen en middels een usb-dockingstation of een sata-poort op het moederbord aan de computer koppelen en de bestanden kopiëren, dat kan dus niet zomaar. Daarvoor is software nodig die de onbekende schijfformattering kan lezen én de raid-informatie begrijpt. Zulke software is er, bijvoorbeeld UFS Explorer, ZAR en Home NAS Recovery. De software is niet gratis en we hebben er zelf geen ervaring mee. Om de software te gebruiken, moeten de schijven uit de nas gehaald. Schakel hiervoor de nas uit én heel belangrijk, nummer elke schijf die uit de nas komt op een manier dat de hele set altijd weer in de juiste volgorde teruggeplaatst kan worden.

Helpdesk

Gegevensverlies is erger dan een beschadigd ego. Neem in geval van twijfel of onzekerheid over een probleem met de nas gerust contact op met de helpdesk van de nas-fabrikant. Zij hebben veel ervaring met problemen die zich kunnen voordoen. Bovendien biedt een aantal nas-merken de mogelijkheid een techneut op afstand op jouw nas te laten meekijken en dingen te repareren. Bij Synology regel je dat via het Ondersteuningscentrum, QNAP heeft hiervoor de Helpdesk-functie.

A2514_KSM laptop adapter voor Samsung LED LS22C,LS19D,LS22D,LS19E,LS22D
HF12 laptop adapter voor Philips HF3520/3485/3480/3471/3470 Wake-Up Light EXCELLENT
ACDP-100D01 laptop adapter voor Sony Vaio PCGA AC19V4 ACDP-100D01
BOSE 063404  voor BOSE SOUNDLINK Mini I serie Li-ion 2230mAH/17Wh 7.4V
45N0293 45N0294 laptop adapter voor Lenovo ADLX45NLC3/36200246 45W AC Adapter Charger IdeaPad Yoga 11
BOSE 404600  voor Bose SOUNDLINK I II III Li-ion 2300mah 11.1V/12.4v

Waarom niet iedere harde schijf hetzelfde kan

Waarom zou je meer betalen voor een speciale harde schijf in je NAS als een desktopschijf goedkoper is? Harde schijven zijn meer dan een verzameling gigabytes alleen. We doen de motorkap open en onderzoeken wat verschillende types schijven zo uniek maakt.
Stel: je wil een NAS installeren als centrale opslag, multimedia- en back-up-hub voor je huis of klein bedrijf. Je kiest voor een 4-bay-NAS en wil meteen voldoende opslag. Vier schijven van 4 TB in een RAID-5-configuratie moeten volstaan. Daarmee krijg je 12 TB aan opslag en mag één drive er tussenuit vallen. Een capabele NAS is helaas niet heel goedkoop en vier 4 TB-schijven zijn dat al evenmin. In de winkel lonken de desktopdrives. Een Seagate Barracuda van 4 TB, gericht op gebruik in je pc, kost ongeveer 145 euro. Een speciaal voor de NAS geoptimaliseerde schijf zoals de 4 TB IronWolf kost je 178 euro per stuk. Aangezien je vier schijven nodig hebt, komt het prijsverschil op meer dan 130 euro: best significant.

NAS versus server

NAS-schijven en professionele serverschijven zijn niet zo heel verschillend. Drives voor servers hebben dezelfde functies aan boord zoals de extra actuator en de accelerometers. Het verschil is deels op marketing en ondersteuning gebaseerd. Garantie- en support zijn op maat van een datacenter in de plaats van op maat van een consument en klein bedrijfje. Er zijn natuurlijk wel enkele verschillen maar die vind je meer aan de firmware-kant terug. Opnieuw zijn de drives geoptimaliseerd om tegemoet te komen aan de specifieke eisen van de omgeving waarvoor ze op de markt gezet worden.

Duurder, maar waarom?

Waarom zou je meer betalen voor de NAS-schijf als de desktopschijf dezelfde capaciteit biedt? Dat de NAS-schijf geoptimaliseerd is voor gebruik in je kleine server, spreekt voor zich, maar de aanwezigheid van termen als 'agile array' maken niet meteen duidelijk of je nu echt in een noodzakelijk product investeert, dan wel in een slimme marketingval trapt.
We gaan te rade bij Eric Maingot, Senior Customer Engineer bij Seagate. We onderzoeken het verschil tussen verschillende types drives aan de hand van enkele concrete voorbeelden. De technologie is niet dezelfde als die in schijven van bijvoorbeeld Western Digital of Toshiba maar de principes gelden wel voor alle drie de HDD-fabrikanten: HDD's zijn meer dan schijven en lees- en schrijfkoppen alleen, en de keuze van een juist exemplaar heeft wel degelijk een voelbare impact.

Eenvoudige schijf

De desktopschijven zijn in principe vrij eenvoudig. Ze zijn gemaakt om alleen in een desktop (of laptop) te wonen en door slechts één gebruiker tegelijkertijd bedient te worden. Dat zorgt voor relatief eenvoudige lees- en schrijfopdrachten. "Een desktop-HDD zoals de Barracuda heeft een cache van 128 tot 256 MB waarin opdrachten worden gebufferd waarna ze naar de schijf worden geschreven", vertelt Maingot. Speciale technologie is niet aanwezig. Als de schijf zich verslikt in een schrijfopdracht, dan heeft ze in principe de tijd om een fout zelf te corrigeren. Er zijn immers geen andere schijven of gebruikers waarmee de drive rekening moet houden. Ook trillingen zijn niet bepaald een groot probleem: een HDD in een desktop wordt zelden vergezeld van nog drie andere exemplaren. Bovendien kennen de schijven de nodige rust: ze hoeven niet 24 op 24 beschikbaar te zijn.
In de NAS-omgeving stellen zich heel andere eisen. In het scenario aan het begin van deze expert zone haalden we een RAID 5-opstelling aan. Die RAID wordt georganiseerd door de RAID-controller. Die ordent de schijven, bepaalt waar de data komt en beveiligt gegevens met een 'stripe'. Lijkt data plots fouten te bevatten op één drive, dan zal de RAID-controller die fout in een handvol seconden herstellen door naar de stripe-data op de andere schijven te kijken. Fouten op schijf 1 kunnen in principe snel hersteld worden door een soort van back-up op één van de andere drives.

RAID versus HDD

Maingot verduidelijkt het probleem met desktop-HDD's. "Stop je een desktop-HDD in een NAS, dan zullen de RAID-controller en de drive in bovenstaand scenario tegen elkaar vechten. De desktopdrive wil fouten zelf corrigeren, de RAID-controller wil het RAID-volume aanspreken. Het resultaat is een vertraging van het hele systeem die ervoor kan zorgen dat een drive als niet-responsief overkomt en uit de hele RAID wordt gedropt." Desktopdrives hebben met andere woorden firmware die geoptimaliseerd is voor desktopgebruik terwijl de firmware van NAS-schijven speciaal ontwikkeld is voor integratie in RAID-volumes zoals een striped RAID-5.
Wil je je NAS intens gebruiken, dan stelt zich een ander probleem. Maingot: "Hoe meer je van de schijven vraagt, hoe harder ze moeten zwoegen. Dat extra werk brengt trillingen met zich mee." In een NAS zitten drives op enkele centimeters van elkaar waardoor ze beïnvloed worden door vibraties. Een eenvoudige desktop-HDD kan die vibraties alleen ondergaan.
"De lees- en schrijfkop raakt door de trillingen uit zijn lood geslagen en staat niet meer op de exact juiste plaats boven de schijf. Om data uit te lezen of weg te schrijven moet de kop natuurlijk erg nauwkeurig boven de schijven zweven waardoor de drive genoodzaakt is de kop opnieuw te kalibreren. Wanneer een NAS met desktopdrives het hard te verduren krijgt, zullen de prestaties van individuele desktopschijven net achteruitgaan door die trillingen en de constante nood aan kalibratie."

Twee actuators

De IronWolf uit ons voorbeeld heeft daarom een kop gemonteerd op een high-tech-arm. In een desktopschijf heeft de arm slechts één actuator die de positie bepaalt. Die actuator heeft als opdracht de kop op precies de juiste plaats te positioneren voor het uitvoeren van een lees- of schrijfopdracht, maar is niet opgewassen tegen storingen van buitenaf.
De NAS-drive heeft een tweede uiterst gevoelige actuator aan het uiteinde van de arm, net voor de kop. De hoofdactuator zorgt nog steeds voor de positionering boven de schijf terwijl de kleine motor aan de kop specifiek dient om de bewegingen veroorzaakt door trillingen te compenseren. "Het systeem is gekoppeld aan gevoelige accelerometers in de schijf zelf zodat de kop kan anticiperen op trillingen", legt Maingot uit. Het resultaat is een drive die geen last ondervindt van vibraties.

Streaming-specialisatie

Verder ondersteunt de NAS-schijf de 'ATA-8 streaming command set'. Dat wil zeggen dat de drive geoptimaliseerd is voor streaming-commando's. Denk daarbij niet noodzakelijk aan het streamen van een video naar je pc maar eerder het streamen van data van bijvoorbeeld een beveiligingscamera naar de schijf zelf. De drive is uitgerust met algoritmes die dergelijke opdrachten niet meteen naar de schijf wegschrijven maar ze eerst in een cachebuffer bewaren. Zit die buffer vol, dan worden de gegevens weggeschreven op een optimale manier die de herpositionering van de schrijfkop tot een minimum beperkt. "De bewegingen zorgen immers voor de grootste vertragingen tijdens het schrijven. Het resultaat is voelbaar: een desktopschrijf kan perfect overweg met één binnenkomende datastream, een NAS-schijf met ATA-8 ondersteuning kan tot 64 simultane streams verwerken", verklaart de Seagate-specialist.
Tot slot hebben een desktop- en een NAS-schijf verschillende stroombehoeftes. Een NAS staat in principe non-stop ingeschakeld. De drives moeten zo snel mogelijk klaar zijn om werk te verrichten wanneer een gebruiker ze aanspreekt maar ze moeten tegelijkertijd zuinig zijn om kosten te besparen. Een complex systeem van verschillende stroombesparingsmodi laat een NAS-schijf toe om een balans te kiezen tussen een snelle herstarttijd en energiebesparing.

Slimme sensoren

Tot slot is gezondheid relevant. Seagate zet daar specifiek op in met een splinternieuwe technologie: NASworks. NASworks is een set van 200 parameters waarmee je de gezondheid van je schijf bliksemsnel kan nakijken. Denk aan het gekende SMART-systeem maar dan op steroïden. NASworks zit in eerste instantie geïntegreerd in het nieuwste besturingssysteem van Synology-NAS'en. Omwille van afspraken tussen Synology en Seagate wil Maingot ons niet verklappen hoe de sensoren precies in staat zijn de gezondheid van een drive te analyseren.
Een NAS-drive heeft dus tal van specifieke functies aan boord, gericht op specifiek gebruik in een NAS. Geen van die functies vind je terug in desktopdrives omdat ze overbodig zijn in een pc. Er bestaan ook tussenoplossingen zoals we in de Skyhawk-reeks van HDD's zien. Die is geoptimaliseerd voor beveiligingscamera's en heeft daarom functies zoals ATA-8 aan boord. Skyhawk-schijven schrikken er bovendien niet voor terug op 90 procent van de tijd data weg te schrijven. De HDD's hebben verder een grotere cache en zijn uitgerust met firmware die in staat is optimaal met streaming-workloads om te gaan. Bepaalde functies die je op NAS-schijven terugvindt, zijn dan weer niet relevant voor een beveiligingsschijf en zijn dus niet aanwezig. Dat weerspiegelt zich in de prijs: het prijskaartje van een surveillance-drive zit ergens tussen dat van een desktopschijf en een volwaardige NAS-drive.

Betere motor

Tot slot is ook de levensduur van belang. NAS-schijven kunnen meer werk verzetten vooraleer ze verslijten dan typische desktopschijven. De acceptabele werklast wordt bepaald door de gebruikte componenten. "De motor van een schijf die zwaarder belast kan worden, zal beter zijn", aldus Maingot. "Vergelijk het met een wagen: eenzelfde auto is beschikbaar met verschillende motoren al naargelang hoeveel je er mee wil rijden."
Er is met andere woorden een goede reden dat Western Digital, Seagate en Toshiba meer geld vragen voor hun NAS-schrijven dan voor de gewone desktopschijven. De NAS-drives zijn fysiek geavanceerder én hebben geoptimaliseerde firmware. Voor een 2-bay-NAS die je niet al te zwaar wil belasten, kom je misschien nog weg met desktopschrijven. Ga je voor een druk gebruikte NAS met 4 bay's of meer, dan is de investering in een geschikte schijf wel een goed idee. De extra hard- en software maakt de schijf niet alleen sneller maar ook robuuster waardoor ze in principe langer mee gaat in de uitdagende omgeving die een NAS is.