Waarom opnieuw opstarten je computer repareert

Zit er een computerchip in en loopt er iets mis? Dan zet je het ding maar beter even uit en opnieuw terug aan. Eenzelfde computer kan zich fataal misdragen het ene moment, en het andere moment na een reboot weer als nieuw presteren. Hoe komt het echter dat een eenvoudige ingreep als opnieuw opstarten complexe problemen kan verhelpen?

Stap voor stap

Er zijn veel redenen maar de belangrijkste heeft te maken met software. Een uitgeschakelde computer doorloopt een hele opstartprocedure die begint bij de bios op het moederbord. Die kijkt welke hardware er verbonden is. Vervolgens gaat het naar de master boot record op de opstartschijf. Daarin leest de computer waar het besturingssysteem zich bevind. Van daaruit vindt er een kettingreactie plaats: het OS wordt in het geheugen geladen en de computer wordt functioneel.
Het besturingssysteem dient als manager tussen programma’s en jouw input enerzijds, en de hardware anderzijds. Het OS verdeelt het geheugen, de processorkracht en alle andere beschikbare bronnen zodat iTunes vrolijk naast je browser kan werken terwijl ook Word open staat. De taak van het OS dezelfde, of je nu Linux, Mac OS, Windows of zelfs Android gebruikt.

Kleine vergissing

Het OS jongleert dus de hele tijd met taken en beschikbare systeembronnen: een huzarenstukje dat meestal goed gaat maar soms loopt er iets mis. Een taak of commando blijft onverwacht in het geheugen plakken en raakt ondergesneeuwd zodat je systeem de kluts kwijt speelt. Misschien was je flink aan het multitasken, of misschien voerde je net een update uit terwijl je favoriete programma al aan het opstarten was. Een situatie van extreme beleefdheid doet zich voor: één programma wacht braafjes op het andere om een taak af te werken, terwijl het tweede programma niet aan de slag wil gaan voor het eerste door de deur is gegaan.

Eenvoud

Wanneer je computer de kluts kwijt is, is een reboot gewoonweg de eenvoudigste optie. Bij het heropstarten begint je pc helemaal opnieuw en wordt alles terug in de juiste volgorde ingeladen. Tenzij er iets grondigs fout is met de software, is de kans klein dat hetzelfde probleem zich meteen opnieuw voor doet.
Vandaag is heropstarten steeds minder nodig. Moderne besturingssystemen zijn beter dan ooit in het isoleren van probleemscenario’s. Zo kan iTunes fataal vastlopen zonder dat het je hele Windows-pc meesleurt, en kan een tab in Chrome blijven hangen terwijl je browser actief blijft. Doet je computer of smartphone iets vreemds, dan is heropstarten in ieder geval altijd de eerste stap.

Warm en koud

Meestal volstaat een zogenaamde warme heropstart, waarbij je via Windows kiest voor een reboot. Je pc herstart zich in dat geval automatisch. Soms ben je echter genoodzaakt om de aan-uitknop furieus ingedrukt te houden tot je systeem uitvalt. Zo’n koude reboot heeft de naam beter te werken. Vroeger kwam zo’n koude reboot met wijze raad: “wacht zeker tot 30 seconden na het uitschakelen van de pc alvorens je het ding opnieuw inschakelt.” Die 30 seconden dienden om de condensatoren van het systeem tijd te geven om leeg te lopen. 30 seconden was bij de meeste systemen sowieso al ruim genomen en is vandaag helemaal overdreven, maar het is ook nu nog een slecht idee om je desktop als knipperlicht te gebruiken.
Soms heeft een probleem niet met software te maken, maar lijkt een reboot toch te helpen. Meestal strooit een hardwaredeffect gerelateerd aan temperatuur dan roet in het eten. Een slechte koeling kan er voor zorgen dat kritieke onderdelen te warm worden en je pc kuren begint te tonen of zelfs uitvalt. Je systeem uitschakelen en even afwachten is in dat geval een (erg tijdelijke) oplossing.

Routers en modems

Niet alleen computers maar ook routers verlangen van tijd tot tijd dat je ze heropstart. Dezelfde redenen als hierboven spelen een rol. Een router is bovendien afhankelijk van een modem, en een model van de infrastructuur van je provider. Loopt er daar iets mis in de communicatie en gaat er een pakketje verloren, dan kan dat je verbinding helemaal scheeftrekken. Een router of modem resetten zorgt er voor dat het ding opnieuw een cyclus doorloopt waarbij het zich fris en monter komt aanmelden met de vraag naar een IP-adres, zodat je opnieuw aan de slag kan. Al naargelang de kwaliteit van je router, je modem of je verbinding moet je het ding vaak opnieuw opstarten, of helemaal niet. De reboot is in dit geval wederom de eenvoudigste manier om alle taken relevant voor een goede werking van de eerste tot de laatste opnieuw in de goede volgorde uit te voeren.
Wat er ook aan de hand is: start je computer sowieso zelf opnieuw op als hij iets vreemds doet. Blijft hij kuren vertonen, zet hem dan nogmaals af en terug aan, en bel dat pas naar IT (of je neef die het familie-equivalent van IT is), de experts zullen je anders toch vragen om hetzelfde te doen.